Przewoźnik przy zgłaszaniu roszczenia o odszkodowanie za opóźnienie w dostawie na gruncie przewozu regulowanego przepisami Konwencji CMR musi pamiętać, że aby skutecznie to zrobić nie narażając się na wygaśnięcie tego roszczenia musi to zgłoszenie sporządzić w formie pisemnej.
Zgodnie z Konwencją o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR):
- artykuł 23 ust. 5 Konwencji CMR – W razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które nie może przewyższyć kwoty przewoźnego.
- artykuł 29 ust. 1 Konwencji CMR – Przewoźnik nie ma prawa korzystać z postanowień niniejszego rozdziału, które wyłączają lub ograniczają jego odpowiedzialność albo które przenoszą na drugą stronę ciężar dowodu, jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru przewoźnika lub jego niedbalstwa, które według prawa obowiązującego w miejscu prowadzenia sprawy sądowej uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem.
- artykuł 30 ust. 3 Konwencji CMR – Opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy.
Na tle tego ostatniego przepisu pojawił się problem dotyczący tego, czy zastrzeżenie zgłoszone w związku z opóźnieniem dostawy w formie wiadomości e-mail zadośćuczyni wymogowi formy pisemnej czy też należy je traktować jako brak zastrzeżenia w terminie wskazanym w art. 30 ust. 3 Konwencji CMR, co powoduje wygaśnięcie roszczenia o odszkodowanie za szkodę spowodowaną opóźnieniem w przewozie.
Nad zagadnieniem tym pochylił się w prawomocnym wyroku z dnia 10 czerwca 2016 roku w sprawie o sygn. akt V ACa 861/15, Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny.
Sąd II instancji zważył, że trafnie Sąd I instancji nie uznał wiadomości e-mail skierowanej przez stronę jako dokumentu spełniającego wymogi zastrzeżenia skierowanego na piśmie w rozumieniu art. 30 ust. 3 Konwencji CMR czego konsekwencją był uznanie, że roszczenie powódki wygasło na mocy art. 30 ust. 3 Konwencji CMR. Sąd podkreślił również, że w doktrynie (por. Komentarz do Konwencji CMR K. Wesołowski, D. Ambroziak, D. Dąbrowski, Wolters Kluwer, Lex Warszawa 2015, str. 376) przyjmuje się, że zwykły e-mail nie spełnia formy pisemnej, gdyż w takiej sytuacji nie istnieje dokument, którego treść jest opatrzona podpisem osoby uprawnionej.
W ocenie Sądu II instancji treść przepisu art. 30 ust. 3 Konwencji CMR nie budzi żadnych wątpliwości skoro stanowi on, że opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy. Sąd wskazał przy tym, że wskazany w powołanym przepisie termin ma charakter terminu zawitego, którego uchybienie powoduje wygaśnięcie roszczenia z jego upływem (por. wyrok BGH z 14.11.1991r., ETL 1973r., s. 265, Umowa międzynarodowego przewozu towarów na podstawie CMR, K. Wesołowski, Lex Warszawa 2013, str. 393-394). Sąd II instancji w uzasadnieniu zwrócił uwagę, że Konwencja CMR została podpisana w 1956 r., a zatem kontekst użytego w art. 30 ust. 3 konwencji CMR zwrotu „pisemne zastrzeżenie” w rozumieniu pierwotnej wersji konwencji należy rozumieć jako wyłącznie tradycyjny dokument zawierający oświadczenie z podpisem. Sąd zwrócił uwagę, że w wyroku austriackiego (…) z 26.04.1996 r., J.B. z 1996 s.659-662 Sąd ten kierując się wykładnią celowościową i powszechną praktyką uznał, że faks lub telegram spełnia wymogi formy pisemnej w rozumieniu art. 30 ust. 3 CMR.
Na marginesie należy wskazać, że zgodnie z opracowanym do Konwencji CMR protokołem z 2008 r. zarówno list przewozowy jak i wszelkie przewidziane Konwencją żądania, deklaracje, instrukcje, zastrzeżenia lub inne oświadczenia związane z wykonywaniem umowy przewozu mogą być wystawione w formie elektronicznej, pod warunkiem spełnienia wynikających z protokołu warunków sporządzenia i stosowania e-dokumentu, czyli dokument musi być opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym lub być uwierzytelniony w inny sposób, dopuszczalny przez prawo państwa, w którym dokument został sporządzony.
Protokół dodatkowy do konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) dotyczący elektronicznego listu przewozowego, sporządzony w Genewie dnia 20 lutego 2008 r. – został ratyfikowany przez Polskę dnia 23 kwietnia 2019 r.
Źródła:
Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i Protokół podpisania, sporządzone w Genewie dnia 19 maja 1956 r. – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19620490238
Protokół dodatkowy do Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) dotyczący elektronicznego listu przewozowego, sporządzony w Genewie dnia 20 lutego 2008 r. – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001487
Wyrok SA w Katowicach z dnia 10 czerwca 2016 r. sygn. akt V ACa 861/15 – http://orzeczenia.ms.gov.pl/details/$N/151500000002503_V_ACa_000861_2015_Uz_2016-06-10_001
__________________
Niniejsza publikacja nie stanowi porady prawnej, ani opinii prawnej i posiada jedynie charakter poglądowy autorów publikacji.